Historia stosowania miodu w medycynie sięga kilku tysięcy lat. Kodeks Ebersa sprzed 3500 lat zawiera informacje na ten temat. O stosowaniu miodu jako środka zapobiegającemu chorobom i leczącym pisał Hipokrates i Awicenna. Powszechna była zawsze opinia o miodzie zapewniającym długowieczność. Miód był składnikiem maści, płynów stosowanych w leczeniu ran. Wykorzystywano tu działanie antybiotyczne, antybakteryjne miodu. Oczywiście stosowanie to było podyktowane praktyką, wiedzą o skuteczności miodu, a nie wiadomościami na temat wirusów, bakterii wówczas nie znanych. Poza działaniem miejscowym notowano zastosowania w schorzeniach przewodu pokarmowego i serca. W ostatnich latach obserwujemy zwrot w medycynie od leków syntetycznych w kierunku leków naturalnych. Miód pszczeli samodzielnie lub w połączeniu z ziołami znalazł tu duże zastosowanie. Obecnie następuje powrót do produktów żywnościowych naturalnych, nie ulepszanych, rafinowanych przez człowieka. Wszystkie naturalne miody mają działanie lecznicze, niektóre z nich dzięki swemu składowi fizycznemu mają działanie skierowane w kierunku grupy chorób. Przykładem tu jest miód gryczany, dzięki dużej zawartości rutyny obniża ciśnienie krwi.
Miód – słodki produkt spożywczy, wytwarzany przez pszczoły i inne owady (m.in. trzmiele), poprzez przetwarzanie nektaru kwiatowego lub innych słodkich soków roślinnych. Pszczoły gromadzą go w plastrze, gdzie ulega dojrzewaniu. W zależności od surowca, z jakiego powstał miód, wyróżniamy miody:
- nektarowe (kwiatowe)
- spadziowe
- mieszane (nektarowo-spadziowe lub spadziowo-nektarowe)
Miód może mieć konsystencję gęstego płynu lub stałą, a barwę od jasnożółtej do brunatno-brązowej. W postaci płynnej nosi nazwę patoka, w postaci zestalonej (skrystalizowanej) krupiec. O dobroczynnych właściwościach miodu decydują nie pojedyncze składniki, ale ich różnorodność i połączenie. W miodzie występują takie specyficzne substancje jak: różnego typu enzymy, hormony (zarówno zwierzęce, jak
i roślinne), oraz substancje o działaniu antybiotycznym.
Jak powstaje miód i skąd się biorą jego dobroczynne działania?
Miód produkują pszczoły znosząc do ula nektar kwiatowy lub spadź. Pod wpływem enzymów i kwasu mrówkowego (HCOOH) sacharoza przekształca się w organizmie pszczoły w cukry proste - glukozę i fruktozę, których mieszaninę potocznie zwie się miodem. Wartość kaloryczna 100 g miodu waha się w granicach 320-330 kcal. Dominujący udział cukrów prostych - glukozy i fruktozy decyduje o właściwościach wzmacniających miodu. Cukry te są wchłaniane w układzie pokarmowym bezpośrednio do krwi, z pominięciem procesu trawienia gdzie w zależności od potrzeb przetwarzane są w energię lub odkładane w wątrobie w postaci glikogenu.
W miodzie stwierdzono obecność aż 21 pierwiastków cennych dla ludzkiego organizmu, takich jak: wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas i mangan. Miód pszczeli posiada wartości lecznicze dzięki obecności specjalnych enzymów dodawanych przez pszczoły w trakcie produkcji. Jego preparaty mają właściwości odtruwające – eliminują z organizmu ołów i inne metale ciężkie. Mają również właściwości ogólnie wzmacniające, regenerujące i uodparniające. Kuracja miodem ma swoją fachową nazwę – jest to apiterapia, dziedzina medycyny, która zajmuje się leczeniem i profilaktyką schorzeń przy użyciu miodu oraz innych produktów pszczelich np. propolisu. Miód nie jest zarejestrowany jako lek - formalnie jest traktowany jako substancja spożywcza, ale faktycznie jest lekiem. W przypadku spożywania miodu jako substancji leczniczej zaleca się taki miód, który gwarantuje efekt leczniczy tzw. Żywy (Witariański). Najlepiej więc „żywy” miód zakupić ze sprawdzonego źródła.